تحریر : ارشاد ڈیروی
کتاب : سجدہ ، شاعر، مقبول ذکی مقبولؔ، منکیرہ
دنیا تے جتناں وی زباناں ٻولیاں ویندیاں پئین اُنھیں زبانیں دیوچ جیڑھا اعزاز سرائیکی زبان کوں حاصل ہے ، ٻیا کہیں زبان کوں کائٰینی کیوں جو ، سرائیکی زبان دا مٹھاس تے ݙُکھ بھر ے لفظیں نال جڑیے ہوئے دردیلیں مِصرعیں کوں جݙاں کربلائی ادب وچ پڑھدے ہیں ، تاں ہاں چھِکیجݨ پئے ویندے ، سرائیکی کربلائی ادب کݙاں وجود وچ اَئے ایں ڳالھ دیاں تاریخاں گواہ ہِن پیاں تاریخ دیں کتابیں وچ ملدے ، جو امام زین العابدینؑ دے گھر وچ ہِک کنیز ہئی جیندی مادری زبان سرائیکی ہئی اوں نیک سیرت بی بی دے پیکے خاندان دا تعلق اوں ویلھے دے ہندوستان دے صوبہ سندھ دے شہر روجھاݨ نال ہا اوں بی بی کربلا دی ݙُکھ بھری کہانی کوں اپݨی مادری زبان دے لفظیں وچ ترتیب ݙے کے پہلا سرائیکی نوحہ لکھ کے امام زین العابدینؑ کوں سݨوایا امامِ عالی مقام او سرائیکی نوحہ سُݨدے وی رہیے تے رت وی روندے رہیے ، جݙاں او نوحہ تمام تھیا تاں آپ نے اپݨیں رَت روندیں اَکھیں نال اوں کنیز کوں دُعا کیتی ، جو خالقِ کائنات تہاݙی اِیں مادری زبان کوں مزید تاثیر عطا فرماوے تے مولاؑ نے اے وی ارشاد فرمایا ، جو اساں اِینجھا ݙُکھ بھریا نوحہ اڄ تئیں کہیں بی زبان دے شاعر توں نہیں سُݨیا، اے سید الساجدین امام زینؑ العابدین دے رت بھریں اَکھیں دی دُعا دا نتیجہ ہے،جو اڄ سرائیکی کربلائٰی ادب نے ہِک اپݨی سلطنت قائم کیتی ہوئی ہے، بلخصوص ساݙے سرائیکی وسیب ساکوں ٻہوں عظیم ہستیاں دان کیتن جِنھیں اپݨے اپݨے دور وچ تاج وریاں پاتن انھیں عظیم ہستیں دے اِسم مبارک اے ہِن۔ غلام سکندر غلام، مولوی فروز بھکری، مولوی محمود مولائی ، سید علی شاہ چھینوی ، سیدگانموں شاہ واصفب ، مولوی نذرحسین ترک ، آغا مشرف حسین شاہ نقوی، سید غلام حسن تائب، مولوی غلام حیدر فدا، گل محمد عاشق ملتانی،قاضی خدا بخش محزون، غلام علی ناظم، نور محمد گدائی، غلام علی لنگاہ مداح، مولوی منظور حسین، فدا حسین مشکور جھنڈیر، مولوی اللّٰہ بخش غم ناک، نذر حسین ارشاد عباسی، سید تصدیق حسین شرازی ، سیدجعفر الزمان نقوی،جہانباز جتوئی ، سرور خان کربلائی، عزیز اکبر شاہد، سید مہجور بخاری ،سید منظور حسین منظور ریتڑہ، واحد علوی ،ارشاؔد ڈیروی،حسین گوہر توں ٹردا ہو یا سرائیکی کربلائی ادب مقبول ذکی مقبول تئیں ان پہنچے انھیں دی کتاب (سجدہ) پڑھ کے محسوس تھیندے جو سرائیکی کربلائی ادب اگلی سنگت تئیں اپݨے ساہ سلامت رکھسی سئیں مقبول ذکی مقبول ہِک مکمل شاعر ہوݨ دے نال نال ٻہوں وݙے انسان وی ہِن انھیں دے کلام وچ استادانہ تے ماہرا نہ لفظیں دی جڑت پاتی ویندی ہے، انھیں دی موجود ہ کتاب سجدہ دے کلام وچ علامات ، استعارات ، تشبیہات تے تلمیحات دا ستعمال سرائیکی وسیب دے سنجوک نال ڳنڈھیاں ہویا ڳانڈھا ہے، اپݨی طرفوں عروض داوی خاص خیال رکھدیں ہوئیں چنڳاں سفر کریندے پئین اڄ دا دور سرائیکی کربلائی ادب دا ارتقائی دور ہے، جیندی ٻہوں وݙی دلیل فنی پختگی اتے زبان دی فصاحت ، بلاغت تے نفاست دا ہوݨ ہے، مقبول ذکی مقبولؔ دا پہلا مجموعہ سرائیکی کربلائی شاعری تے مشتمعل ہے، جیڑھا ، جو حمد ، نعت ،میلاد مبارک ، سلام یاحسینؑ، منقبت ،مسدس، ݙوہڑھے ، قطعے، دُعائیں اتے آزاد نظماں وی شامل تحریر ہِن ۔ اللّٰہ تبارک وتعالیٰ دا ذکر کرݨا صرف انسان تے فرض نہیں کیتا ڳیا خالقِ کائنات دی بݨی ہوئی جتناں وی مخلوقات ہے، اپݨے سچے ربّٰ دی تسبیح و اذکار وچ مصروف ہے، مقبول ذکی مقبول جݙاں مخلوقات کوں محوِ ذکر ݙہدے تاں انھیں دا قلم کاغذ تے سجدہ ریز تھی کے لکھݨ تے مجبور تھی
ویندے۔
تتلی ، بھنورے ، خمرے، جگنو ذکر کرن تیں مالک دا
مَیں مقبولؔ دی قسمت کوں وی پُھلاں نال سجایا ہے
اپݨےروح دی غذا کیتے اے بالیدہ شاعر ہر وقت لفظیں دی ڳنڈھ تروپ کیتی راہندے ݙینہہ ہووے یا رات انھیں دی ایہا ہِکا کوشش ہوندی ہے۔پاک محفل سجے عرشی فرشی آوِن
میکوں رنگ لڳ ونڄن نعت پڑھدا رہواں
ݙیکھو سب ذرے ذرے زمیں دے اُتے سوہݨے آقاﷺ میݙے دا سوہݨا نام ہے
توں وی مقبولؔ ہر کہیں کوں ایویں ڈسا یا رسولِﷺ خدایا حبیبِﷺخدا
ذہن اچ مدینے دی مئے دے خمار ہون نمراش اَکھیں دیوچ طیبہ دی مونجھ ہووے ، تاں نیک سرت بندے کوں جتناں وی دُنیا وی خوشیاں نصیب تھیون ، مگر اوندے دل وچ اے حسرت باقی راہندی ہے۔
مقبولؔ دُعا خالق منظور کریسی چا
چُم شہر گِھناں سارا ہِک وار مدینے دا
تیہر اں رجب سن چھی سوعیسوی دی شرمیلی رُت دے مُصلے تے فجریں دی نماز توں بعد خُمریں دی کُو کُو تے چیڑیں دے چلکار سُݨ کے جنابِ فاطمہؑ بنت اسدؑ خدا دی امانت خدا دے گھر پنہچاوݨ ڳئی تاں حرمِ ابو طالبؑ کوں آندا ݙیکھ کے بیت اللہ شریف جھوم جھوم کے کھڑا آہدا ہا۔
جاں ربّ اکبر اے خبر ݙتی آندا کول تیݙے پیا حیدرؑ ہے
ہاں پھٹ ڳئے میݙا خوشیاں توں دیوار تے خاص نشان اے
بُت پرستی نہ چلسی ذرا وی اتھاں ہُݨ مُحمدﷺ دا کلمہ پڑھائسی علیؑ
اڄ توں ہوسی عبادت دا سچا اثر مرحبا یا علیؑ یا علیؑ حق علیؑ
واقعہ کربلا تے سرائیکی زبان دا رشتہ ایویں محسوس تھیندے جیویں اِنھیں ݙوہائیں دا آپت وچ کُئی خونی رشتہ ہووے ، جݙاں مقبول ذکی مقبولؔ سرائیکی وچ کربلا دے ݙُکھ لِکھیندے تاں ایہویں پتہ لڳدے یاایں شاعر دے اندر کربلا ہے، یا اے شاعر کربلا وچ موجود ہا میݙیاں اے ڳالھیں کے جتناں سچیاں ہِن تُساں خود انھیں دی لکھی ہوئی ہِک نظم دے ݙو بند پڑھ کے اندازہ کر سڳدے وے!
بدل ݙُکھ دے سارے او کڑکݨ لڳے ہن
تے دشمن دے شعلے وی بھڑکݨ لڳےہن
تے بچے وی تسے جو پھڑکݨ لڳے ہن
نبیاںؑ دے دل غم توں دھڑکݨ لڳے ہن
ہے ہر چیز بےچین ارض وسما وچ
زمانے ݙِٹھا ہے اے کرب و بلا وچ
اے اکبرؑ تےاصغرؑ جھئیں ٻچڑے کُہاکے
صبر تے کھڑوتا ہے دنیا لُٹا کے
تے فرمان سارے نبیؑ دے ݙسا کے
اخیری ویلھے نال ربّ دے اَلا کے
اے دیں دا محافظ کُسیا راہ خدا وچ
زمانے ݙٹھا ہے اے کرب وبلاوچ
تحریر : راویء کربلا ارشاد ڈیروی
ڈیرہ غازی خان
تمام تحریریں لکھاریوں کی ذاتی آراء ہیں۔ ادارے کا ان سے متفق ہونا ضروری نہیں۔
