گھیبی لغت
تبصرہ نگار: سید حبدار قائم
پہلے میں مِتھا ویہا ایہا کہ گھیبی لہجے اچ کم کریساں تے کجھ کیتا بی اِوّے لیکن ابرار شاکر صاحب بازی گھن گیئن تے بلے بلے کر دتی نیں مانہہ اس گلاں نی خشی جے کوئی تاں ایجا دل رکھنا جہڑا آپڑیں مٹی نال پیار کرینا مٹی نی خشبو اسے بندے نالو آنی جہڑا مٹی نے چکڑاں چ کھیڈا اس نی بنیاں چ نہاتا تے گھرے چ ماں نی مٹھی زبان چوں ورتے ویہے لفظ سنڑیں س
وڈ وڈیرے جہڑیاں گلاں کرینے ایہے ان ساریاں گلاں نوّیں نسلاں نہیں آنیاں کیوں جے نویں نسل انگریزی اور اردو توں متاثر ان۔ اپنے گھیبی بولی نے بہت سارے لفظ انہاں پتہ ہی نئیں ان
میں کئی پڑھے لکھے لوگاں جاننا جہڑے اپنے گھیبی الفاظ جانڑنے ہی نئیں اور ایسے لوگ جہڑے اپنی ثقافت بُھل گیئن اور انہاں پتہ ہی نئیں کہ کس طرح وڈے لوگ آپڑیں زبان نیں حفاظت کرینے ایہے اور انہاں وڈ وڈیرے لوگاں آپڑیں بولی نے لفظ نویں نسل تک پہنچائن
ای کام جس وقت ابرار شاکر صاحب نے ویکھا کہ پرانے لفظ متروک ہونے وینن تے انہاں فیصلہ کیتا کہ پنڈیگھیب نے علاقے وچو اے جے الفاظ چن چن کے لکھے ونجن تاں جے انہاں نے لغت مرتب کیتی ونجے چناں چہ انہاں بہوں سارے لفظ اکٹھے کیتن اور انہاں نی کتابت کروا کے گھیبی لغت تیار کیتی میڈے خیال اچ ای گھیبی لغت ابرار شاکر صاحب نا بہوں وڈا کارنامہ کہ انہاں نویں نسل تک ان الفاظ پہنچا کے انہاں تے بہوں وڈا احسان کیتا نالے اپنے وڈ وڈیریاں نے الفاظ انہاں نے بول چال آں محفوظ کیتا ابرار شاکر صاحب ویسے اردو ادب نے نال بہت زیادہ شغف رکھنے ون لیکن انہاں اپنے گھیبی لہجے واسے بہوں سارا کم کیتا انہاں نے رسالے وچ بھی گھیبی الفاظ اور پنجابی لکھن والے بندیاں نی قدر کیتی وینی اور اس توں علاوہ پنجابی وچ انہاں حضرت علامہ اقبال نی خودی نے اتے کم کیتا اور اساں پنجابی وچ ترجمہ کیتا نالے تضمین نگاری کیتی میں بہت سارے عرصے تو پنڈیگھیب آلا علاقہ چھوڑ کے اٹک آیا پیاں لیکن پنڈی گھیب کدے وی نہ بھلاں کیوں جے اس وچ ادبی سرگرمیاں روز بروز ودھنیاں پیان اور لکھڑیں آلے بہت سارے بندے ہو گیئن جہڑے کہ اپنے علاقے نی پہچان کرینے پین اس راہے تے جہڑا بھی چلا اس اپنے علاقے نال وفا کیتی اور وفا نے نال نال اپنی مٹی نی خوشبو نا بھرم رکھا اور اپنی مٹی نی خوشبو جہڑے لوگ نہیں بُھلن دنیا تے بھی ترقی کرینن تے آخرت وچ وی سرخرو تھینن کیوں جے ماں بولی نی خوشبو ہور کسی زبان وچ نئیں پائی وینی ماں بولی زبان جس ٹیم تک بندے نے استعمال وچ ہونی راہنی بچیاں اپنی ثقافت نا پتہ لگنا راہنا بچیاں اپنی مٹی نہیں خوشبو آنی راہنی ان بچے ہمیشہ اس بولی نال وفا کر کے اپنی ماواں ہمیشہ یاد رکھنن اس وچ لکھنن اور اس نے وچ گل کتھ کرینن اور اس بولی نال نال اگے ٹرنن بہرحال گھیبی لغت ابرار شاکر صاحب لکھ کے پورے علاقے وچ اپنی دھماں پا دتیان اور انہاں دی شہرت بہت دور تک سنی جا رہی اے اور میرے خیال وچ اس کام اتے انہاں گورنمنٹ آف پاکستان نی طرفو ایوارڈ بی ملنا چاہیدا کیوں جے جتھے آپڑیاں ماواں آلی بولی نہ رَوّے اُتھے غیر قوماں تے دیساں نی ثقافت جا چا گھینی تے نسلاں وگڑ وینیان اساں نسلاں بچاونڑیں واسے منہ بولی آں ترجیح دیونڑیں چاینی۔ ایہا ساڈا منشور اے
ما پیو چاچا ماما تایا پُھپھی ماسی نی جگہ ماما پپا انکل آنٹی جۓ بھیڑے لفظ آئن تے انہاں رشتیاں نی قدر ختم کر دتی حلال اتے حرام چڑھ گیا بالکل انجے جنج لسی نی جائی تے پیپسی آ گئی ڈالڈا دیسی گھیو نی جگہ تے آ گیا تندوری آلی روٹی نی جگہ برگر آ گیا دیسی ککڑے نی جگہ فارمی چُوچا آ گیا دلیر لوگ جہڑے کوڈی کھیڈنے ایہے انہاں نی جگہ ویڈیو گیم کھیڈن آلے آ گیئن
ہنڑ اس چبل پنڑیں آں ختم کرنا بہوں اوکھا اگر ختم نہ کیتا گیا تے خطرناک نتیجے نکلسن مثلاً پُھپھی ماسی تے تائی جۓ لفظاں چ تقدس کتنا وے تے دوئے پاسے آنٹی چا گھنو آنٹی پُھپھی ماسی تے تائی بی اے تے نالے زنا نے ڈیرے چلاون آلی بی اے سوشل میڈیا تے تک گھنو آنٹی لفظ کتنی نا پاکیاں واسے ورتا وینا توبہ توبہ
اس واسے ہر علاقے نی ماں بولی چ لغتاں لکھوا کے حکومت آپڑِیں ثقافت آں زندہ کرے تے نال ای سکولاں چ آپڑیں آپڑیں علاقے نی لغت پڑھائی ونجے
جنج ابرار شاکر صاحب کوشش کیتی انجے سارے پنجاب چ لغتاں مرتب کر کے آپڑیاں بچیاں نوں آنٹی انکل نے چکر چوں کڈھو
تاں رشتیاں نی اصل صورت سامڑیں آسی تے ساڈیاں ثقافتی قدراں بحال تھیسن
میں آخر تے ماں بولی نے حوالے نال ہک کلام پیش کریناں جہڑا تساں پسند آسی
آپڑیں بولی
سب زباناں وچ اے تولی
مِٹھی نُختی آپنی بولی
اِنجے اِس نا ست اے چکھا
سکُّر ددھچ جویں گھولی
ما پیو سد کے انجے لگسی
جیباں اُتے تسبی رولی
منہ چوں لَفُّظ انج اے نکلا
جویں چنے اکھ اے کھولی
ھیرا پھیری اِس وچ نٸیں اے
سدھی سادھی بھولی بھولی
کلمہ نماز تاں ای آندا
بولا اِس وچ آپڑاں مولی
ورفی لڈو مصری ورگی
ماواں پاٸ اے ساڈی جھولی
بھینڑاں چاٸ سر تے قاٸم
مَکھڑیں دی اے سُچّی ڈولی
آخراں تے میں ابرار شاکر ہوراں گھیبی لغت مرتب کرنے تے مبارک باد پیش کریناں تے نال ای دعاگو واں کہ اللہ پاک انہاں دے علم دے رزق وچ اضافہ فرماۓ۔آمین
About the Author
میرا تعلق پنڈیگھیب کے ایک نواحی گاوں غریبوال سے ہے میں نے اپنا ادبی سفر 1985 سے شروع کیا تھا جو عسکری فرائض کی وجہ سے 1989 میں رک گیا جو 2015 میں دوبارہ شروع کیا ہے جس میں نعت نظم سلام اور غزل لکھ رہا ہوں نثر میں میری دو اردو کتابیں جبکہ ایک پنجابی کتاب اشاعت آشنا ہو چکی ہے
تمام تحریریں لکھاریوں کی ذاتی آراء ہیں۔ ادارے کا ان سے متفق ہونا ضروری نہیں۔
کیا آپ بھی لکھاری ہیں؟اپنی تحریریں ہمیں بھیجیں، ہم نئے لکھنے والوں کی حوصلہ افزائی کرتے ہیں۔ |
